Starknet đặt mục tiêu trở thành Giai đoạn 1 Rollup trên L2Beat vào Q1-Q2/2025,

 Để hiểu rõ mục đích, lý do và bản chất của việc Starknet đặt mục tiêu trở thành Giai đoạn 1 Rollup trên L2Beat vào Q1-Q2/2025, chúng ta cần phải xem xét kỹ lưỡng từng khía cạnh liên quan đến L2Beat, các giai đoạn Rollup, và tình hình phát triển của Starknet. Đây là một mục tiêu quan trọng, thể hiện sự trưởng thành và cam kết về bảo mật và phi tập trung của Starknet.

6. Tóm lại:

Việc Starknet đặt mục tiêu trở thành Giai đoạn 1 Rollup trên L2Beat vào Q1-Q2/2025 là một bước tiến quan trọng và hợp lý trong quá trình phát triển của dự án. Mục đích chính là nâng cao uy tín, thu hút người dùng, giảm thiểu rủi ro và tiến gần hơn đến mục tiêu phi tập trung hóa hoàn toàn. Đây là một cam kết mạnh mẽ về bảo mật và sự trưởng thành của Starknet, cho thấy dự án đang nỗ lực không ngừng để trở thành một nền tảng Layer-2 an toàn, mạnh mẽ và đáng tin cậy cho hệ sinh thái Ethereum. Quá trình chuyển đổi này đòi hỏi những thay đổi về kiến trúc và cơ chế hoạt động, đặc biệt là trong việc phi tập trung hóa Sequencer và tối ưu hóa hệ thống Validity Proofs và Data Availability. Nếu Starknet thành công đạt được Giai đoạn 1, nó sẽ là một thành tựu lớn và củng cố vị thế của Starknet như một trong những giải pháp Layer-2 hàng đầu trên thị trường.

1. L2Beat và các Giai đoạn Rollup (Rollup Stages) là gì?

L2Beat là một trang web phân tích và so sánh các giải pháp Layer-2 (L2) cho Ethereum, được xem là nguồn thông tin uy tín trong cộng đồng tiền điện tử. L2Beat đánh giá các Rollup dựa trên nhiều tiêu chí, đặc biệt tập trung vào mức độ bảo mật và khả năng chống lại các rủi ro khác nhau. Một phần quan trọng trong đánh giá của L2Beat là hệ thống Giai đoạn Rollup (Rollup Stages), phân loại các Rollup vào ba giai đoạn chính dựa trên mức độ đảm bảo an toàn tài sản của người dùng khi sử dụng các giải pháp này:

• Giai đoạn 0 (Stage 0): Đây là giai đoạn rủi ro nhất. Rollup Giai đoạn 0 thường phụ thuộc vào các giả định về sự tin cậy vào một thực thể tập trung duy nhất (ví dụ như Sequencer). Nếu thực thể này hành động độc hại hoặc bị tấn công, tài sản của người dùng có thể gặp nguy hiểm. Các Rollup ở giai đoạn này chưa có hoặc có rất ít cơ chế chống lại các hành vi sai trái của nhà điều hành. Rút tiền từ Rollup về Ethereum có thể bị trì hoãn vô thời hạn hoặc thậm chí bị chặn.

• Giai đoạn 1 (Stage 1): Rollup Giai đoạn 1 có những tiến bộ đáng kể về bảo mật so với Giai đoạn 0. Chúng đã bắt đầu giảm sự phụ thuộc vào sự tin cậy tuyệt đối vào nhà điều hành. Điểm quan trọng của Giai đoạn 1 là có cơ chế Fraud Proofs (bằng chứng gian lận) hoặc Validity Proofs (bằng chứng hợp lệ) đang hoạt động trên mainnet. Điều này có nghĩa là có một cách để phát hiện và thách thức các giao dịch gian lận hoặc không hợp lệ được đề xuất bởi nhà điều hành. Tuy nhiên, ở Giai đoạn 1, có thể vẫn còn những điểm tập trung quan trọng, ví dụ như Sequencer vẫn có thể tập trung hoặc cơ chế quản trị chưa hoàn toàn phi tập trung. Dù vậy, rủi ro về việc tài sản người dùng bị mất do hành vi sai trái của nhà điều hành đã giảm đáng kể so với Giai đoạn 0. Người dùng có thể tin tưởng hơn vào khả năng rút tiền an toàn về Ethereum, dù có thể vẫn cần sự can thiệp thủ công hoặc có độ trễ nhất định trong trường hợp có tranh chấp hoặc gian lận.

• Giai đoạn 2 (Stage 2): Đây là giai đoạn an toàn nhất theo đánh giá của L2Beat. Rollup Giai đoạn 2 đạt được mức độ phi tập trung hóa cao nhất và khả năng chống kiểm duyệt mạnh mẽ nhất. Chúng có đầy đủ các cơ chế Fraud Proofs hoặc Validity Proofs hoạt động tự động và hiệu quả, cùng với các thành phần quan trọng khác như Sequencer và Prover phi tập trung. Ở Giai đoạn 2, rủi ro về việc tài sản người dùng bị mất hoặc bị kiểm duyệt gần như được loại bỏ hoàn toàn. Người dùng có thể tin tưởng tuyệt đối vào khả năng rút tiền an toàn và nhanh chóng về Ethereum, ngay cả trong trường hợp nhà điều hành hành động độc hại hoặc mạng lưới gặp sự cố. Giai đoạn 2 thường được xem là mục tiêu cuối cùng mà các Rollup hướng tới để đạt được mức độ bảo mật và phi tập trung tương đương hoặc thậm chí vượt trội so với Ethereum Layer-1.

2. Tình hình hiện tại của Starknet trên L2Beat:

Hiện tại (tháng 11/2023), Starknet trên L2Beat thường được xếp vào Giai đoạn 0. Điều này chủ yếu là do:

• Sequencer tập trung: Starknet hiện đang sử dụng một Sequencer tập trung, do StarkWare vận hành. Điều này có nghĩa là StarkWare có quyền kiểm soát hoàn toàn việc sắp xếp giao dịch và tạo lô giao dịch trên Starknet.

• Mặc dù có Validity Proofs (STARKs): Starknet sử dụng công nghệ Validity Proofs (STARKs) để chứng minh tính hợp lệ của các giao dịch. Đây là một ưu điểm lớn về mặt bảo mật so với các Rollup Optimistic sử dụng Fraud Proofs. Tuy nhiên, hệ thống Validity Proofs hiện tại vẫn phụ thuộc vào Sequencer tập trung. Nếu Sequencer ngừng hoạt động hoặc hành động sai trái, có thể ảnh hưởng đến khả năng tạo và gửi bằng chứng lên Ethereum.

• Chưa hoàn toàn phi tập trung hóa các thành phần quan trọng khác: Ngoài Sequencer, một số thành phần quan trọng khác trong Starknet Stack có thể vẫn chưa hoàn toàn phi tập trung hóa, ví dụ như Prover (thực thể tạo ra bằng chứng STARK).

3. Mục đích của Starknet khi đặt mục tiêu trở thành Giai đoạn 1 Rollup:

Việc Starknet đặt mục tiêu trở thành Giai đoạn 1 Rollup trên L2Beat vào Q1-Q2/2025 có nhiều mục đích quan trọng:

• Nâng cao uy tín và độ tin cậy: Đạt được Giai đoạn 1 trên L2Beat là một chứng nhận uy tín về mức độ bảo mật và trưởng thành của Starknet. Điều này sẽ tăng cường niềm tin của người dùng, nhà phát triển và các nhà đầu tư vào hệ sinh thái Starknet.

• Thu hút người dùng và dòng vốn: Khi Starknet được đánh giá là an toàn hơn (Giai đoạn 1 so với Giai đoạn 0), nó sẽ trở nên hấp dẫn hơn đối với người dùng và các dự án muốn xây dựng trên một nền tảng Layer-2 an toàn. Điều này có thể thu hút thêm người dùng, ứng dụng và dòng vốn đổ vào hệ sinh thái Starknet, thúc đẩy sự phát triển và tăng trưởng.

• Giảm thiểu rủi ro cho người dùng: Chuyển sang Giai đoạn 1 đồng nghĩa với việc giảm thiểu rủi ro cho người dùng Starknet. Cơ chế Fraud Proofs hoặc Validity Proofs đang hoạt động sẽ bảo vệ tài sản của người dùng khỏi các hành vi sai trái của nhà điều hành ở mức độ cao hơn so với Giai đoạn 0.

• Tiến gần hơn đến mục tiêu phi tập trung hóa hoàn toàn: Giai đoạn 1 là một bước đệm quan trọng trên con đường hướng tới Giai đoạn 2 - mức độ phi tập trung hóa cao nhất. Việc đạt được Giai đoạn 1 cho thấy Starknet đang đi đúng hướng trong việc thực hiện cam kết về phi tập trung hóa.

• Theo kịp các tiêu chuẩn ngành: Trong bối cảnh cạnh tranh giữa các giải pháp Layer-2, việc đạt được các giai đoạn cao hơn trên L2Beat (như Giai đoạn 1 và 2) đang dần trở thành tiêu chuẩn để đánh giá mức độ trưởng thành và uy tín của một Rollup. Starknet cần đạt được Giai đoạn 1 để duy trì vị thế cạnh tranh và không bị tụt hậu so với các đối thủ.

4. Lý do Starknet đặt mục tiêu Q1-Q2/2025 cho Giai đoạn 1:

Việc Starknet đặt mục tiêu cụ thể là Q1-Q2/2025 cho thấy họ đã có một lộ trình phát triển rõ ràng và đang tích cực triển khai các công việc cần thiết để đạt được Giai đoạn 1. Các lý do có thể bao gồm:

• Lộ trình công nghệ và phát triển: Starknet có thể đã có kế hoạch cụ thể cho việc phi tập trung hóa Sequencer, tối ưu hóa hệ thống Validity Proofs, và thực hiện các cải tiến khác về bảo mật và phi tập trung hóa để đạt tiêu chuẩn Giai đoạn 1. Q1-Q2/2025 có thể là thời điểm dự kiến hoàn thành các cột mốc quan trọng trong lộ trình này.

• Tiến độ phát triển Cairo Native: Như đã đề cập, Cairo Native dự kiến ra mắt vào tháng 2/2025. Cairo Native có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu suất và chi phí của Starknet, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc triển khai các tính năng phi tập trung hóa và bảo mật cần thiết cho Giai đoạn 1.

• Áp lực cạnh tranh: Các giải pháp Layer-2 khác cũng đang nỗ lực cải thiện và đạt được các giai đoạn cao hơn trên L2Beat. Starknet có thể cảm thấy áp lực phải nhanh chóng đạt được Giai đoạn 1 để không bị các đối thủ vượt mặt và mất đi lợi thế cạnh tranh.

• Mong muốn từ cộng đồng: Cộng đồng Starknet ngày càng lớn mạnh và có tiếng nói mạnh mẽ. Cộng đồng có thể đang gây áp lực lên StarkWare và đội ngũ phát triển để đẩy nhanh quá trình phi tập trung hóa và đạt được các giai đoạn cao hơn trên L2Beat.

• Điều kiện thị trường và hệ sinh thái: Thời điểm Q1-Q2/2025 có thể được xem là thời điểm phù hợp để Starknet đạt được Giai đoạn 1, xét đến tình hình phát triển chung của thị trường tiền điện tử và hệ sinh thái Ethereum Layer-2.

5. Bản chất của việc chuyển đổi Starknet sang Giai đoạn 1 Rollup:

Bản chất của việc chuyển đổi Starknet sang Giai đoạn 1 Rollup là một quá trình nâng cấp về kiến trúc và cơ chế hoạt động của Starknet, tập trung vào việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào các thành phần tập trung và tăng cường các cơ chế bảo mật và chống lại gian lận. Các yếu tố chính trong quá trình chuyển đổi này có thể bao gồm:

• Phi tập trung hóa Sequencer: Đây có lẽ là yếu tố quan trọng nhất để đạt được Giai đoạn 1. Starknet cần chuyển từ Sequencer tập trung hiện tại sang một mạng lưới Sequencer phi tập trung, có thể dựa trên cơ chế Proof-of-Stake (PoS) hoặc một cơ chế khác. Điều này sẽ giúp loại bỏ điểm kiểm soát tập trung trong quá trình sắp xếp giao dịch và tạo lô.

• Tối ưu hóa và hoàn thiện hệ thống Validity Proofs (STARKs): Mặc dù Starknet đã sử dụng STARKs, có thể cần tối ưu hóa hiệu suất, giảm chi phí, và đảm bảo tính toàn vẹn và khả năng hoạt động liên tục của hệ thống này trong môi trường phi tập trung hóa hơn.

• Cơ chế Data Availability (DA): Đảm bảo dữ liệu giao dịch luôn sẵn sàng và có thể truy cập được bởi tất cả các bên liên quan là yếu tố then chốt cho bảo mật của Rollup. Starknet có thể cần triển khai các giải pháp Data Availability mạnh mẽ hơn, có thể tận dụng Ethereum Blob (EIP-4844) hoặc các giải pháp DA khác để giảm chi phí và tăng cường tính phi tập trung của DA.

• Cơ chế quản trị phi tập trung hơn: Mặc dù không phải là yêu cầu bắt buộc cho Giai đoạn 1, việc bắt đầu quá trình phi tập trung hóa quản trị cũng có thể được xem xét để tiến gần hơn đến mục tiêu phi tập trung hóa toàn diện trong tương lai.

• Kiểm toán và đánh giá độc lập: Để chứng minh với L2Beat và cộng đồng rằng Starknet đã đạt được Giai đoạn 1, có thể cần thực hiện các cuộc kiểm toán và đánh giá độc lập bởi các bên thứ ba uy tín để xác minh các cải tiến về bảo mật và phi tập trung hóa.